نور پردازی مستقیم و غیر مستقیم
امروزه با اصطلاح نورپردازی مستقیم و غیر مستقیم کم و بیش آشنا هستیم. به عنوان یک تعریف ساده، نور مستقیم به نوری گفته می‌شود که هیچ چیز بین منبع نور و محدوده نورپردازی شده وجود ندارد. اگر این محدوده توسط نور مستقیم روشن نشده ولی به شکل دیگری نور دریافت می‌کند به این معناست که این محدوده نور غیر مستقیم دریافت می‌نماید. یک مثال خوب شخصی است که زیر آفتاب مستقیم قرار گرفته یا شخصی که در زیر یک سایبان قرار گرفته است. شخص زیر سایبان همچنان قابل روئیت است به این علت که نور بازتابیده شده توسط سطوح اطراف به او می‌تابد و به‌عبارت دیگر نور غیر مستقیم دریافت نموده است. در این مقاله به بررسی نورپردازی مستقیم و غیر مستقیم پرداخته‌ایم.
تفاوت نورپردازی مستقیم و غیر مستقیم
در نورپردازی خانه، هتل و مکان‌های تجاری هر دو شکل نورپردازی مستقیم و غیر مستقیم نقش مهمی ایفا مینمایند. ولیکن مهم این است که بدانیم کدام نور را در کدام محل استفاده نماییم. اگر در محل نامناسب از نور مستقیم استفاده نماییم، به کلی حس و حال اتاق را برهم زده‌ایم؛ همچنین اگر جایی که نیاز به نور مستقیم دارد را با نور عمومی روشن نماییم، صحنه را یکدست و بی‌روح نموده‌ایم و انتظارمان از آن نور براورده نمی‌شود. یک تفاوت ذاتی بین این دو شکل نورپردازی وجود دارد؛ محل‌هایی که با نور مستقیم روشن شده‌اند، سایه‌های تیره‌تر و نقاط روشن پر نورتری دارند. این در حالی است که نور غیر مستقیم، روشنایی نَرم‌تری ایجاد می‌کند و به اصطلاح کنتراست تصویر را کم می‌کند.
از نورپردازی مستقیم یا Direct Lighting در کجا استفاده کنیم؟
نور مستقیم مناسب محل‌هایی است که در آنجا قرار است کار به‌خصوصی انجام گیرد، همچنین برای محل صرف غذا در رستوران یا منزل. در آشپزخانه و دستشویی غالباً بیشترین نیاز به نور مستقیم حس می‌شود.
میز داخل آشپزخانه و کانتر آشپزخانه به نور مستقیم نیاز دارند. بسته به ابعاد و پلن آشپزخانه می‌توان از یکی از انواع چراغ‌های مخصوص بالای کانتر استفاده نمود. اگر کابینت آشپزخانه امکان نصب نورهای زیر کابینتی را دارد یکی از بهترین و کاربردی‌ترین محل‌ها برای استفاده از این نور برای آماده‌سازی غذا و پخت و پز می‌باشد. چراغ زیرکابینتی T5 اکووات بهترین گزینه برای این شکل از نورپردازی است.
مقطع باریک و راحتی نصب در کنار نور مستقیم، این محصولات را برای نورپردازی بسیار مناسب نموده است. ریسه فلکسیبل ضد آب از جهت مقاومت در برابر رطوبت برای استفاده در آشپزخانه و دستشویی مناسب است.
یک گزینه مناسب برای کانتر آشپزخانه یک آویز کوچک بسته به ابعاد کانتر جهت تامین نور مستقیم می‌باشد. این آویز همچنان می‌تواند به عنوان یک عنصر دکوراتیو برای منزل شما باشد پس با حوصله در انتخاب آن وقت بگذارید. این آویز ممکن است فقط نور مستقیم را فراهم نماید همچنین می‌تواند ترکیبی از نور مستقیم و نور غیر مستقیم برای محیط فراهم نماید. به یاد داشته باشید نوری که از شیشه مات یک آویز عبور می‌نماید به عنوان نور غیر مستقیم به حساب می‌آید. شیشه‌های رنگی بعضی از این آویز ها می‌تواند به فضا روح و شادابی هدیه نماید.
یکی از بهترین مثال‌ها برای روشنایی بالای کانتر چراغ خطی ماژولار آویز اکووات است. مزیت این چراغ این است که می‌توانید طول آن را متناسب با ابعاد کانتر خود سفارشی سازی کنید. علاوه بر این چراغ‌های خطی اکووات هم به صورت یک‌طرفه و هم دوطرفه بوده و قابلیت تامین نور مستقیم و غیر مستقیم را به صورت همزمان و یا جدا دارند.
اگر در اطراف آیینه دستشویی از نور مستقیم استفاده می‌نمایید تا روشنایی کافی برای اصلاح صورت یا آرایش نمودن موجود باشد، می‌توانید از نور خطی یا دیوارکوب استفاده کنید. در بقیه دستشویی هم می‌توان از نور مستقیم با استفاده از چراغ‌های توکار استفاده نمود.
لامپ‌های ریلی یکی دیگر از روش‌های نورپردازی مستقیم می‌باشد که در آشپزخانه‌های امروزی و برای نمایش آثار هنری کاربرد دارد. یک مجسمه، یک تابلو یا حتی یک گیاه در زیر نور مستقیم لامپ ریلی دکور خانه شما را متحول می‌نماید. چراغ مطالعه، هالوژنی و AR111 از دیگر مصادیق نور مستقیم می‌باشند.
از نورپردازی غیرمستقیم یا Indirect Lighting در کجا استفاده کنیم؟
منابع نوری که روشنایی را به‌طور غیرمستقیم فراهم مینمایند، مناسب نورپردازی عمومی هستند. این نور در محل‌هایی از خانه کاربرد دارد که برای آرامش و استراحت در نظر گرفته شده، مانند نشیمن و اتاق خواب. نور غیر مستقیم خود بر دو نوع است: نور منعکس‌شده و نور عبور کرده از شیشه مات و پارچه و سایر متریال‌های مات.
طراحان داخلی از نور منعکس شده برای نمایش دیوارها وسقف‌ها استفاده مینمایند خصوصاً دیوارهایی که با یک کاغذ دیواری خاص و طرح‌دار پوشیده شده است. نورهای خطی و ریسه‌ای که در محل‌های مناسب سقف‌ها و دیوارها قرار گرفته‌اند به همین منظور طراحی شده‌اند. روش دیگر قراردادن لامپ‌های خطی بالاتاب در بالای کابینت آشپزخانه و دستشویی می‌باشد. دیوارکوب‌هایی که عمده نور را به سمت بالا هدایت مینمایند نیز از سایر روش‌های نورپردازی بازتابشی (غیرمستقیم) است.
چراغ‌های دارای شید پارچه‌ای و آویزهای به شکل طبل نور غیرمستقیم ایجاد مینمایند و جزو انتخاب‌های محبوب در طراحی منازل امروزی به شمار می‌روند. می‌توانید از این نوع چراغ در اتاق پذیرایی، اتاق خواب، نشیمن و هرکجا که نیازمند یک فضای گرم و دلنشین می‌باشد بهره ببرید. آویزهای شیشه‌ای و آباژورها، به فضای خانه رنگ می‌دهند و از یکنواختی دکور جلوگیری مینمایند. در طراحی منزل خود جایی برای آن‌ها در نظر بگیرید.
حواستان به این نکات باشد
توصیه می‌شود که از نور مستقیم (مثلاً چراغ‌های توکار) به گونه‌ای بهره ببرید که محل نشستن افراد در اتاق را مستقیماً روشن نکند. به‌عنوان مثال استفاده از چراغ‌های توکار در اتاق پذیرایی در کنار سایر منابع نور بسیار زیبا و مطلوب است به شرطی که در بالای کاناپه استفاده نشود. همین اصل برای چراغ‌های ریلی هم صادق است؛ بهتر است لامپ‌های ریلی به دیوار بتابند تا اینکه به سمت پایین قرار بگیرند در غی این صورت به کسانی که در اتاق هستند احساس ناخوشایندی می‌دهد. تابیدن نور یه صورت افراد حس قرار گرفتن جلوی دوربین یا سکوی سخنرانی می‌دهد که در آن‌ها ایجاد اضطراب و ناراحتی می‌کند.
می‌توان از نور غیر مستقیم در همه جا استفاده نمود ولی نمی‌توان برای مطالعه یا کار بهره برد. خواندن و کار کردن راحت و بدون خستگی نیازمند چراغ رومیزی است تا میزان روشنایی مناسب را در سطح کار تحویل دهد. همچنین توجه نمایید که نور غیر مستقیم در جایی که نور مستقیم فراوان است، به راحتی جلوه خود را از دست می‌دهد. به‌عنوان مثال تمام زیبایی یک آویز طبل شکل در جایی است که تنها منبع نوری یک اتاق باشد. و زمانی که سقف آن اتاق پر از نورهای توکار باشد، این لوستر براحتی از نظر مخفی می‌ماند.
در انتها بایستی به این نکته توجه داشت که نور مستقیم بازدهی بیشتری دارد و این نکته برای بهینه‌سازی ادارات و سازمان‌ها در جهت کم کردن هزینه برق روشنایی حائز اهمیت است. نور غیرمستقیم به دلیل جذب نور توسط دیوارها، سقف، شیشه‌های مات و غیره. دارای بازدهی پایین‌تر است اما مزیت آن در کم شدن سایه‌های شدید و به اصطلاح “نرم شدن نور” می‌باشد. نبود سایه‌های تیز بیشتر برای نور عمومی و خانگی مناسب می‌باشد. ا
اکووات تولیدکننده لامپ و چراغ‌های LED پاسخگوی نیاز شما برای نورپردازی مدرن بوده و به کمک نرمافزار Dialux، به شما در طراحی سیستم نورپردازی فضای مورد نظر خود کمک خواهد نمود.
ترکیب نورپردازی مستقیم و غیر مستقیم
امروزه بسیاری از طراحان روشنایی از ترکیب هر دو شیوه نورپردازی مستقیم و غیر مستقیم برای طراحی روشنایی و نورپردازی فضاهای داخلی و بیرونی استفاده می‌کنند. ترکیبنورپردازی مستقیم و غیر مستقیم خود مزایا و معایبی را به همراه دارد که در ادامه این مزایا و معایب را با هم مرور می‌کنیم.
از جمله مزایای ترکیب نورپردازی مستقیم و غیر مستقیم می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم.
- امکان ایجاد توازن میان نورپردازی مستقیم و غیر مستقیم (نرم و تاکیدی)
- کاهش مصرف انرژی به طور نسبی برای فضاهای نسبتا بزرگ
- کاهش میزان خیرگی ناشی از نورپردازی مستقیم و راحتی چشم افراد حاضر در فضا
- ایجاد نکردن سایه‌های تیز و نامطلوب در محیط
البته این شیوه ترکیبی معایبی را نیز با خود به همراه دارد که عبارت اند از:
- هزینه نصب و نگه‌داری به نسبت بالاست
- کاربران، ساکنین و افراد حاضر در ساختمان برای استفاده موثر و صحیح از سیستم روشنایی بایستی آموزش ببینند.
این موارد مهم‌ترین نکات مربوط به نورپردازی مستقیم و غیر مستقیم به شمار می‌روند. بهترین راه برای آگاهی از آخرین اخبار، متدها و شیوه‌های روشنایی و نورپردازی، مطالعه مجله کافی الکتریک است که اطلاعات مرتبط با روشنایی و نورپردازی شما را به روز نگاه می‌دارد.
امیدواریم این مقاله برای شما عزیزان مفید بوده باشد. اگر از خواندن این مقاله راضی بودید، خواندن آن را به دوستانتان نیز پیشنهاد کنید. همچنین می‌توانید سوالات خودتان را در قسمت کامنت با ما مطرح کنید.