لامپ گازی چیست؟

لامپ‌‌های گازی دسته‌ای از انواع لامپ هستند که به آنها لامپ‎‌های تخلیه گازی (الکتریکی) یا HID نیز گفته می‌شود. لامپ‌هایی که بر اثر گذر الکترون‌های پرانرژی از درون گاز تولید نور می‌کنند. این الکترون‌ها به اتم‌های خنثی درون گاز برخورد می‌کنند و باعث تحریک آن‌ها می‌شوند که به‌اصطلاح گاز برانگیخته می‌گویند. لامپ‌های گازی همانند لامپ‌های فلورسنت به بالاست یا ترانس برای راه‌اندازی و تولید جرقه‌های لازم برای  روشن‌شدنشان، نیاز دارند. این لامپ‎ها در صنعت حرف اول را برای روشنایی می‌زنند، به همین دلیل از جمله لامپ‌های پرفروش بازار به‌حساب می‌آیند. لامپ گازی از نظر تولید نور مرئی هم در دودسته قرار می‌گیرد. دسته اول آنهایی هستند که مستقیماً نور مرئی تولید می‌کنند و دسته دوم هم لامپ‌هایی هستند که نور آنها نامرئی است و برای تولید نور مرئی باید از یک جسم فلورسنت در آنها استفاده کرد. لامپ‌های گازی در مقایسه با سایر لامپ‌ها از راندمان بالاتری برخوردار هستند و مصرف انرژی کمتری دارند که باعث می‌شود نور بیشتری تولید کرده و طول عمر آن هم ‌افزایش پیدا کند. البته تمامی این موارد باعث می‌شود تا هزینه استفاده از لامپ گازی نیز به‌شدت کاهش پیدا کند.

 تاریخچه کوتاه لامپ ‌های گازی

اختراع لامپ در طول سالیان دراز توسط دانشمندان مختلفی موردمطالعه قرار گرفت و به‌تدریج تکامل پیدا کرد. هنگامی‌که به تاریخچه لامپ‌ها مراجعه می‌کنیم، متوجه می‌شویم که لامپ‌های گازی اولیه از یک مشعل ساده استفاده می‌کردند که در آن نور زرد منبع روشنایی بود. در سال 1920 آرتور اچ کامپتون در وستینگهاوس برای اولین‌بار لامپ‌های سدیم کم‌فشار را اختراع کردند. این ‌لامپ‌ها به شکل یک حباب گرد با دو الکترود در هر طرف بود. با قرارگرفتن فلز سدیم جامد در قسمت پایینی لامپ و ایجاد حرارت در ساختار لامپ، فلز تبخیر شده و یک نور زرد کم‌سو به وجود می‌آمد.

بعد از انجام آزمایشاتی مشخص شد که سدیم به انتهای بیرونی لوله منتقل می‌شود و بعد از گذشت زمان از بین می‌رود. چنین ایراداتی با تکرار آزمایش‌ها بهبود پیدا کرد و اولین لامپ‌های گازی سدیم در سال 1935 به‌وسیله فیلیپس برای فروش ساخته شدند. فیلیپس مشکل حرارت را حل کرد و لامپ‌های گازی برای مصارف روشنایی به بازار راه پیدا کردند.

معرفی انواع لامپ های گازی

لامپ‌های گازی باتوجه‌به افزایش کارایی و نوع گاز به دسته‌های زیر تقسیم‌بندی می‌شوند:

لامپ بخار جیوه

یکی از انواع لامپ‌های گازی، لامپ بخار جیوه است که برای روشنایی‌های داخلی و خارجی کاربرد دارند. در مکان‌هایی مثل سالن‌های ورزشی، کارخانه‌ها، ورزشگاه‌ها، بانک‌ها، اتوبان‌ها، پارک‌ها از لامپ بخار جیوه استفاده می‌شود. تولید نور در لامپ‌های بخار جیوه با سرعت بالا اتفاق نمی‌افتد. این نوع لامپ از حرکت الکترون‌ها و برخورد به مولکول‌های جیوه روشن می‌شوند. بعدازاین برخورد الکترون‌ها برانگیخته شده و در اثر این برانگیختگی، از خود نور فرابنفش تولید می‌کنند.

میزان نوری که توسط لامپ بخار جیوه تولید می‌شود بسیار پایین‌تر از سایر لامپ‌های گازی است. این لامپ‌ها با هر بار روشن و خاموش شدن، دچار اصطکاک شده و به همین دلیل طول عمر بالایی ندارند و برای مکان‌هایی که به روشنایی ثابت نیاز دارند مناسب نیستند. نکته‌ای که در هنگام استفاده و کاربرد این لامپ‌ها باید توجه کرد این است که این نوع لامپ‌ها برای اینکه حداکثر طول عمر و کارایی را داشته باشند باید به‌صورت عمودی قرار بگیرند، یعنی سرپیچ لامپ باید یا به سمت بالا یا به سمت پایین باشد. لامپ بخار جیوه در سه مدل بیضی، کروی و رفلکتور در بازار موجود است.

لامپ متال هالید

متال هالید نوعی نمک هالوژنی است که به‌راحتی با مواد شیمیایی ترکیب می‌شود. لامپ متال هالید بسیار شبیه به لامپ‌های بخار جیوه است. اما در ساختار این لامپ علاوه بر جیوه، نمک‌هایی مانند سدیم یدید، ایندیوم یدید و تالیوم یدید وجود دارد. درون لوله قوس الکتریکی، گازهای آرگون و جیوه وجود دارد. این گاز اضافی باعث می‌شود که لامپ بتواند در هر وات نور مرئی بیشتری با شاخص رنگ بالا تولید کند. نوری که از لامپ‌های متال هالید منتشر می‌شود کیفیت و شدت بهتری داشته و چشم را اذیت نمی‌کند. از لامپ‌های متال هالید برای زمین‌های ورزشی و استادیوم‌ها استفاده می‌شود. همچنین از این لامپ‌ها در مصارف داخلی سالن‌های اجتماعات و تالارها و مصارف خارجی پارکینگ‌ها، کارخانه‌ها و… استفاده می‌شود. لامپ متال هالید به دلیل فرایندهای شیمیایی، در دسته لامپ‌های پرخطر قرار می‌گیرد، زیرا در صورت ترکیدگی لامپ، انتشار گاز ممکن است به‌سلامت افراد حاضر در مکان آسیب برساند.

رنگ نور لامپ متال هالید در ابتدا زرد است، اما بعد از گذشت زمان و تبخیر شدن آن، زمینه سفید پیدا می‌کند. بسته به فناوری‌ها و مواد مورداستفاده برای تولید لامپ، ساخت لامپ‌های متال هالید ممکن است گران باشد. همچنین این لامپ با توان 20 تا 2000 وات تولید می‌شود که از انواع مختلف متال هالیدها با توان کمتر می‌توان در محیط‌های داخلی و کارگاهی بزرگ استفاده کرد.

لامپ بخار سدیم

یکی از محبوب‌ترین لامپ‌های گازی، لامپ بخار سدیم است. مکانیزم این لامپ شبیه به لامپ بخار جیوه است. اما تفاوتی مهم میان لامپ بخار جیوه و بخار سدیم وجود دارد و آن در رنگ و شدت نور است. در لامپ بخار سدیم، الکترون‌ها بعد از برخورد با مولکول‌های گاز آرگون و نئون به جنب‌وجوش درمی‌آیند و نور فرابنفش تولید می‌کنند. در این نوع گاز نور بهتر دیده می‌شود و شدت نور بالاتر از لامپ بخار جیوه است.  لامپ سدیم نیز به دو مدل لامپ سدیم کم‌فشار و لامپ سدیم پرفشار تقسیم می‌شود.

مزایا و معایب لامپ های گازی

مزایایی که باعث می‌شوند لامپ‌های گازی از سایر لامپ‌ها متمایز باشند:

1. لامپ‌های گازی دوام و طول عمر بالایی دارند.
2. نوری با شدت و میزان بالا تولید می‌کنند.
3. اندازه‌ کوچکی دارند.
4. زمان راه‌اندازی این لامپ‌ها کوتاه است.
5. حباب استفاده شده در لامپ‌های گازی از کیفیت خوبی برخوردار است و تنوع ظاهری بالایی دارد.
6. نصب این لامپ‌ها بسیار ساده است و نیاز به دانش خاصی ندارد.
7. سرپیچ لامپ گازی با اغلب چراغ‌ها سازگار است.

معایبی که لامپ‌های گازی دارند نیز به‌صورت زیر است:

1. لامپ‌های گازی به دلیل وجود گازهای سمی قابل بازیافت نبوده و پسماندهای آنان نیز خطری برای محیط‌زیست به‌حساب می‌آیند.
2. این لامپ‌ها با هر بار روشن و خاموش شدن، فرایند سوختن گاز را متوقف و مجدداً اجرا می‌کند. این روند در سلامت لامپ و کاهش طول عمر آن در هر بار اتصال تأثیر می‌گذارد.
3. یکی از معایب لامپ‌های گازی تولید گرمای زیاد است که احتمال ترکیدن این لامپ‌ها را افزایش می‌دهد. با ترکیدن این لامپ‌ها گازهای شیمیایی در فضا پخش شده و ممکن است سلامت افراد را تهدید کند.

کاربرد لامپ های گازی

از لامپ‌های گازی برای روشنایی محیط‌های زیر استفاده می‌کنند:

• استادیوم‌های فوتبال
• سالن‌های ورزشی
• سالن اجتماعات
• سالن‌های سینما
• جاده‌ها
• پارکینگ‌ها
• مسیرهای عبوری
• چراغ فرود هواپیماها
• منبع نور برای فیلم‌برداری در زیر آب

راهنمای خرید لامپ های گازی

همان‌طور که گفته شد لامپ‌های گازی انواع مختلفی دارند که هرکدام مزایا و معایب خود را داشته است؛ بنابراین در هنگام انتخاب و خرید لامپ‌های گازی به طراحی لامپ، انواع آنها، نوع گاز، اندازه و ابعاد لامپ، دوام و محافظت از نفوذ و ضمانت و گارانتی توجه کنید.

قیمت لامپ‌ های گازی

این لامپ‌ها بر اساس ویژگی‌هایی که دارند، از قیمت‌های متنوعی در بازار برخوردار هستند. توان لامپ، نوع سرپیچ، رنگ نور، بهره نوری و… در قیمت لامپ گازی تأثیرگذار هستند. همچنین برند لامپ گازی نیز بسیار حائز اهمیت است. لیست قیمت روز انواع لامپ گازی را در این صفحه مشاهده می‌کنید.